Sau khi điểm tâm ở nhà hàng khách sạn Sao Biển, anh bạn và tôi từ chối lời mời hấp dẫn tham quan nhà thùng – nơi cho ra lò những chai nước mắm làm vang danh – để đi chợ Dương Đông.

Dương Đông là ngôi chợ lớn nhất của “đảo ngọc”, nằm ngay trung tâm thị trấn, suốt ngày tấp nập kẻ bán người mua, hàng hóa không thiếu thứ gì so với đất liền. Bạn đừng tham quan các cửa hàng ở đâu cũng có đó.

Bánh tét mật cật

Điều khiến chúng tôi không cất bước đi được là trước cửa chợ có hai bà bán bánh tét không gói theo kiểu thông thường như của cả nước, mà gói theo hình tam giác cân, bằng thứ lá lạ hoắc. Hỏi ra mới biết đó là bánh tét mật cật.

Bánh tét mật cật có hai chủ bán ngay hai bên cửa chợ, đều là những cụ già ở tuổi huốt “thất thập cổ lai hy”. Bà cụ Lê Thị Thảo, 86 tuổi, bà cụ Nguyễn Thị Liễu cũng “sem sem” tuổi ấy ngồi bán cạnh nhau. Hai bà cụ rất thân tình với khách, đã đành, mà còn thân tình với nhau. Hỏi bên này mà mua bên kia cũng hổng mích lòng. Cũng không có gì lạ vì hai bà cụ là sui gia.

Cả hai bà cụ đều vui miệng cho biết bán loại bánh gia truyền tại chợ này trên 20 năm nay. Rồi giảng giải: Mật cật là loại cây có lá xòe ra như lá cọ, mọc đầy trên dãy núi Hàm Ninh. Thông thường, người ta dùng lá mật cật để chằm nón lá. Nhưng với các bà cụ này, lá mật cật được dùng để gói bánh tét thay cho lá chuối truyền thống. Trước tiên, các bà phơi lá mật cật hơi héo cho cọng và lá mềm, không rách khi gói. Sau đó, lá được rửa, lau sạch bằng lớp dầu. Gói một đòn bánh tét bằng lá mật cật là một việc làm công phu, vì mặt lá hẹp. Lại phải rất khéo tay với cọng lá mật cật không mềm như dây lác, buộc sao cho không chặt và không lỏng mới có được đòn bánh không khô hoặc nhão.

Khó khăn hơn là đòn bánh dài khoảng 3 tấc này được gói theo dạng hình tam giác cân. Bánh tét mật cật làm từ nếp được lựa kỹ, không lẫn gạo, mới ngon. Sau khi “vuốt” sạch, để ráo, nếp được nhuộm màu bằng nước cốt lá bồ ngót cùng nước cốt lá dứa. Đậu xanh cà nấu nhừ cùng dây thịt mỡ làm nhân. Bánh nấu chín có màu xanh như ngọc đẹp mắt, vừa ngọt vị nếp vừa bùi vị đậu xanh vừa thơm hương lá dứa. Đặc biệt, nếp gói bánh tét mật cật không xào nước cốt dừa nên để được lâu ngày. Đòn bánh lớn 10.000 đồng, còn đòn nhỏ chỉ có 5.000 đồng.

Cứ tưởng bánh tét mật cật là loại bánh mới có sau này, nhưng thực ra nó đã có từ gần một thế kỷ nay, mà nguồn gốc của nó được hai nhà văn hóa Đông Hồ và Nguyễn Văn Kiểm tiết lộ trong bài Cảnh vật Hà Tiên, đăng trên tạp chí Nam Phong từ năm 1930: “Mồng 5 tháng 5, có bánh trạng gói bằng lá mật cật, bốn góc như bánh ú, nên có người kêu bằng bánh ú nước tro vì nếp trước phải ngâm nước tro mới được” (nhiều tác giả, Du ký Việt Nam, tập I, Nguyễn Hữu Sơn sưu tầm và giới thiệu, trang 538, NXB Trẻ, 2007).

Hải sản: cực ngon!

Chợ Dương Đông nhiều nhất vẫn là các loại hải sản tươi và khô. Nhà lồng chợ chính bán hàng khô. Đối diện là hai khu chợ bán hàng tươi, nằm quay lưng ra biển cho tiện việc lên xuống hàng hóa. Mỗi ngày, hải sản được chuyển lên chợ từ các tàu đánh cá tấp nập cập bến. Bao nhiêu là cá biển, từ con nhỏ xíu đến con khổng lồ nằm khoe mình trên mâm phủ đá trắng tinh. Nào cá chình, cá thu, cá thu ảo, cá nhồng, cá bớp, cá diễn, cá nhái biển, mực, các loại sò…, giá khoảng từ 20.000 đồng/kg tới 40.000 đồng/kg.

Cô chủ sạp mua bán hải sản Thanh Long sau khi làm một màn “gia chánh bỏ túi” cho hai chúng tôi bèn cười rất có duyên “tiếp thị” một cách hấp dẫn: sẽ “đóng thùng” các loại cá mua, chở ra tận sân bay, bến tàu giao đúng giờ hẹn rồi mới nhận tiền. Nếu ở TPHCM, sẽ gởi hàng bằng máy bay tới nhà, bảo đảm còn tươi nguyên

Chả cá Phú Quốc là đặc sản độc đáo, chiên ngay tại chỗ. Cứ nhìn chảo dầu sôi sùng sục, những miếng chả cá đường kính khoảng 2 tấc từ từ vàng rộm, bóng dầu, chỉ nhìn đã thấy ngon mắt lắm rồi. Nhưng sẽ “ngon mũi” hơn khi mùi thơm đặc trưng của cá biển phả ra khiến bụng dạ ta nôn nao. Cô Út Mùa, chủ sạp chuyên kinh doanh mặt hàng này, dẻo miệng mời chúng tôi mua, rồi nhanh nhảu cắt từng miếng chả cá vừa mới chiên xong đưa tận tay chúng tôi: “Mấy chú ăn thử, bảo đảm không ngon không lấy tiền”. Không cưỡng được sức quyến rũ của miếng chả, chúng tôi cắn một miếng nhỏ, dầu mỡ bóng lưỡng môi mép, nhai và nghe hương vị đại dương mềm ngọt quện trong răng. Cô tiếp thị nói: “Một miếng chả chỉ có 10.000 đồng được làm bằng cá thu ảo và cá nhồng. Mua đi, con sẽ đóng gói gởi máy bay hoặc tàu đò theo chân các chú”…

Sự quyến rũ của nấm tràm

Dài theo con đường trước mặt chợ là màu xanh ngăn ngắt của những hàng rau quả củ, phần lớn “nhập” từ đất liền. Mới có mấy cơn mưa đầu mùa mà ở đây người ta bán đầy rẫy nấm tràm. Những tai nấm một mặt màu trắng sữa đục, mặt kia màu cà phê sữa đậm viền trắng được ngâm trong thau nước, gợi thèm. Ai đã một lần được thưởng thức nấm tràm xào tép, ba rọi, nấu canh tập tàng hoặc nấu cháo hải sản… thì sự quyến rũ của nó mãnh liệt lắm! Vị đắng của nấm thấm đẫm mặt lưỡi, chóp chép miệng vài cái sẽ nghe hậu ngọt lọt tót tới dạ dày. Ăn loại nấm mọc lẫn trong lá mục dưới gốc tràm hoang dã này đầu đêm giấc ngủ đến lúc nào không biết.

Xoài… biển, trái rừng…Nhiều hơn nấm tràm là không biết bao nhiêu chỗ bán xoài. Xoài thanh ca trái dài nhỏ, không đẹp mắt với màu vàng chín cây tự nhiên. Nhưng nhiều người nói, cũng như sầu riêng, xoài thanh ca Phú Quốc có hương vị độc đáo của biển đảo Tây Nam đất nước, hèn gì có đông khách lựa mua. Trái rừng tuy khiêm tốn nhưng tạo cảm giác hoang dã. Đó là những chùm trái tím đậm phủ lớp phấn mỏng, nhỏ hơn trái nho, có tên ngồ ngộ là đuồng đuông. Nhá thử, ngọt lịm. Còn dâu rừng từng chùm xanh lè nghe đâu vị ngọt chua thanh cũng là loại hàng “hút” dân TP khi tới đảo.

Phú Quốc quả là “đảo ngọc”, không chỉ có những bãi biển như ở thiên đường, mà còn có rừng, núi và những đặc sản không thể chê được. Hãy thử đến Phú Quốc đi, bảo đảm những gì tôi cảm nhận được sẽ làm bạn cực kỳ thích thú…